Een-tweetje tussen biobased en recycling

Tijdens de gigantische driejaarlijkse kunststoffenbeurs K-fair 2019, eind oktober in Düsseldorf, was misschien wel het meest gehoorde woord recycling. Alle grote kunststoffabrikanten waren met enorme paviljoens aanwezig. En ze haastten zich allen om de nieuwste ontwikkelingen te delen op het gebied van mechanische en chemische recycling van plastics. De war on plastic waste kan het beste van binnenuit worden gevoerd, is inmiddels de heersende overtuiging. Activisten op dit gebied worden tegenwoordig eerder omarmd dan met argumenten bestreden. Te meer omdat die tegenargumenten inmiddels opgedroogd lijken…

Stroperige akkoorden

Producenten willen uiteraard niet het kind met het badwater weggooien. Het moet geen totale oorlogsverklaring aan plastic worden. Met kunststoffen kunnen de meest fantastische en vooral ook nuttige producten worden gemaakt. Ook oplossingen die juist de druk op bijvoorbeeld het klimaat kunnen verlichten, zoals hoogwaardige en innovatieve isolatiematerialen, lichtere composieten om auto’s zuiniger te laten rijden en veel meer.

Het is niet eens interessant of de aandacht voor recycling overtuiging of ‘een moetje’ is, er is gewoon enorme wereldwijde urgentie. Plastic afval is een van de grote hedendaagse bedreigingen. De microplastics in de oceanen, de enorme vervuiling van stranden, je bent pas echt wereldvreemd als de beelden en verhalen je niet hebben bereikt. Bedrijven lijken de laatste decennia sowieso in toenemende mate maatschappelijk betrokkenheid te tonen. Dat blijkt bijvoorbeeld steeds maar weer tijdens de internationale klimaattoppen, waar regeringen maar moeizaam tot stroperige akkoorden komen, met Parijs als positieve uitzondering. Tegelijkertijd maken industriële bedrijven in side-events goede sier met innovatieve oplossingen.

Knoppen

Een van de grote kunststofbedrijven die zich uitgebreid presenteerde de kunststoffenbeurs in Düsseldorf is het Braziliaanse Braskem. In Nederland en Belgische industrie is het concern relatief onbekend, vooral omdat het hier geen productie-installaties heeft. Het meest nabij zijn fabrieken in Duitsland. Toch heeft Braskem internationaal een prominente positie, met name als het gaat om de productie van biogebaseerde kunststoffen. Op dat vlak is Braskem – volgens eigen zeggen – zelfs ’s werelds grootste. Het in Brazilië ruim voorradige suikerriet speelt daar een belangrijke rol in. In 2010 introduceerde Braskem als eerste ter wereld een kunststof met rietsuiker als grondstof.

Wel heeft een Nederlander een belangrijke functie bij het Braziliaanse bedrijf. Marco Jansen is directeur circular economy & sustainability Europa en Azië en bovendien wereldwijd directeur bio-
plastics. Midden in de transitie dus. Toen hij jaren geleden door Braskem werd benaderd, spraken de ambities van het concern hem zeer aan. Inmiddels zit hij dicht bij de knoppen. ‘Uiteindelijk willen we volledig CO2-neutraal worden.’

Geen spoor van besmetting

Momenteel zet Braskem significante stappen richting dat doel. Op de korte en middellange termijn ziet hij vooral mogelijkheden in de combinatie van biogebaseerde materialen en mechanische recycling. Bij mechanische recycling worden de verzamelde gebruikte plastics eerst gewassen en versneden. Vervolgens smelt de fabriek de plasticsnippers om tot granulaat: korrels die als grondstof dienen voor nieuwe kunststofproducten. In deze korrels zitten vaak nog wel kleurstoffen en andere additieven.

Marco Jansen (Braskem): ‘Mensen zijn steeds meer bereid om te betalen voor verduurzaming.’

Volgens Jansen kan de combinatie van deze twee routes al een enorme CO2-reductie opleveren ten opzichte van kunststoffen uit fossiele grondstoffen. Bij biomassa uit bijvoorbeeld suikerriet wordt de CO2-uitstoot bij productie gecompenseerd door de opname van de nieuwe aanwas. En bij mechanische recycling van kunststoffen komen veel minder emissies vrij dan bij de productie van virgin plastics.

Recycling is wellicht het summum, maar voorlopig zijn nog veel virgin plastics nodig. Het liefst via de bioroute. Niet alleen omdat er gewoonweg niet genoeg kunststofafval beschikbaar is om te recyclen, ook is mechanische recycling voor verschillende toepassingen niet toereikend. Denk aan verpakkingen voor voedingsmiddelen. Er mag geen spoor van besmetting in zitten.

Omslag

Voor de langere termijn verwacht Jansen daarom veel van chemische recycling van kunststoffen. Net als veel andere chemische bedrijven onderzoekt Braskem de mogelijkheid om via pyrolyse weer chemische bouwstenen te maken van gebruikte plastics. ‘We willen een feedstock maken die uitwisselbaar is met nafta, zodat we die in een kraker kunnen bijmengen. En steeds iets meer. Uiteraard zou het geweldig zijn als er uiteindelijk honderd procent van de grondstoffen in de kraker gerecyclede kunststoffen zijn, maar dat is nog een lange weg te gaan. De belangrijkste uitdaging is om de kwaliteit van nafta te benaderen.’

Een andere uitdaging is het verzamelen van het kunststof dat nu als afval overal rondslingert. Volgens Jansen is daar maar één oplossing voor. ‘We moeten voor gebruikte plastics betalen. Het is geen afval, maar grondstof. In Mexico hebben we daar op microschaal tests mee gedaan. We hebben mensen gevraagd om afvalplastics te verzamelen in ruil voor vouchers bij de lokale supermarkt. De eerste keer brachten drieduizend mensen in twee dagen 34 ton plastic binnen. Bij een herhaling van het experiment kwam zelfs het dubbele binnen. Het vraagt om verandering van ons economische systeem, waarbij afval waarde krijgt.’

En dan speelt ook nog dat virgin plastics gemaakt uit fossiele grondstoffen momenteel eigenlijk te goedkoop zijn. Die worden nu zo efficiënt gemaakt dat het moeilijk concurreren is. Op dat vlak is Marco Jansen toch optimistisch. ‘Er is echt een omslag gaande. Mensen zijn steeds meer bereid om te betalen voor verduurzaming.’  ■